نجف آبادما بزرگترین رسانه اطلاع رسانی باغ شهر صفوی
دکتر نصراله سیف پورفاطمی
دکتر نصراله سیف پورفاطمی نماینده دوره چهاردهم مجلس شورای ملی از نجف آباد
در سال ۱۲۸۸ شمسی و پس از پیروزی آزادی خواهان بر استبداد صغیر در شهر نائین در خانواده ای روحانی و متنفذ متولد شد. پدرش محمدعلی از طرف مظفرالدین شاه به سیف العلماء ملقب شده بود. او در سامرا تحصیل کرده و قريب الاجتهاد بود. سيف العلما از آزادی خواهان و منزلش پایگاه مشروطه طلبان و از دوستان مرحوم مدرس بود. خانواده فاطمی یکی از دو طایفه مهم و تاثیر گذار قدیمی نائین بودند. نصراله از پنج سالگی مدت ۴ سال را در مکتبی در نائین به فراگیری مقدمات فارسی و عربی مشغول بود، سپس با گشایش مدرسه ای به سبک جدید در نائین مدتی را در آن جا سپری کرد و پس به همراه پدرش به قصد استقبال از احمدشاه قاجار به اصفهان آمد و از آن پس در اصفهان مقیم شد و در مدرسه گلبهار ثبت نام کرد و دوره دبستان را در این مدرسه گذراند. در تابستانها نزد میرزاحسن جلالی (پدر محقق معاصر آقای محمدرضا جلالی نائینی) دروس طلبگی را آموخت. در سال ۱۳۰۲ وارد کالج اصفهان شد و به آموختن، ادبیات، تاریخ، جغرافیا و زبان انگلیسی پرداخت. مدت ۸ سال در آن جا تحصیل و پس از قبولی و کسب مدرک کالج در امتحان سراسری معارف مقام اول را کسب کرد فاطمی سه برادر و یک خواهر داشت:
١- مصباح فاطمی: کارمند وزارت دارائی و مدتی استاندار خوزستان بود.
۲- محمد با نام فامیلی معصومی از کارمندان وزارت کشور و در سال های ۱۳۲۳-۲۰ بخشدار نجف آباد بود.
۳- شهید دکتر حسین فاطمی روزنامه نگار و سیاست مدار و وزیر امور خارجه دوران مرحوم دکتر محمد مصدق بود که پس از واقعه کودتای ۲۸ مرداد اعدام شد
نصراله فاطمی پس از فراغت از تحصیل فعالیت های اجتماعی خود را با انتشار مجله باختر اصفهان شروع کرد و سپس به عضویت انجمن شهر اصفهان در آمد و تا سال ۱۳۱۸ در اصفهان بود.
وی سپس به عنوان شهردار شیراز راهی آن دیار گردید و بعد از آن مدتی فرماندار شیراز گشت. پس از آن در بین رجال کشور جائی باز کرد و پس از قتل معاضدالسلطنه استاندار فارس، بعنوان کفیل استانداری منصوب شد که تا سال 1322 در این سمت انجام وظیفه کرد. در سال 1322 به اصفهان برگشت و فعالیت انتخاباتی خود را شروع کرد و به عنوان کاندیدای دوره چهاردهم مجلس شورای ملی نجف آباد به نمایندگی مردم انتخاب گردید.
در سال 1324 پس از اتمام دوره نمایندگی بقصد تحصیل ایران را ترک کرد و تا پایان عمر در آمریکا به سر برد. در آمریکا علاوه بر تحصیل در دانشگاه مدتی در هیئت نمایندگی ایران در سازمان ملل عضویت داشت و هنگامی که دکتر مصدق برای دفاع از مواضع ایران در مقابل انگلستان و ملی شدن صنعت نفت به آمریکا سفر کرد او به همراه هیئت نمایندگی ایران به فعالیت پرداخت که به سبب کوششهایش دکتر مصدق رسما از او قدردانی کرد.
در آمریکا در دانشگاه کامبیا به تحصیل پرداخت و فق لیسانس خود را در رشته علوم و حقوق بین الملل در سال 1949 م. دریافت کرد و در ادامه به دانشگاه نیواسکول نیویورک رفت و دکترای خود را در رشته اقتصاد و فلسفه در سال 1954 دریافت کرد. وی پس از آن استادیار علوم سیلاسی در دانشگاه معروف پرینستن (1956-51) شد و در دانشگاه فرلی دیکنس کرسی استادی علوم سیاسی و اقتصادی به وی واگذار شد و تا پایان عمر 1981 به مدت 25 سال به کار تدریس در آن جا اشتغال داشت، سمت بعدی او در آنجا ریاست گروه تاریخ و علوم سیاسی و اجتماعی بود، او موسسه تحصیلات تکمیلی در مطالعات بین الملل را در آنجh بنیاد نهاد 1971 و تا سال 1981 به مدت 10سال ریاست آن موسسه و سمت استاد ممتاز علوم سیاسی بین المللی را عهده دار بود.
دکتر نصراله سیف پورفاطمی در طول حیات خود در کنفرانس های بین المای شرکت کرد و با شخصیت های جهانی چون احمد سوکارنو رئیس جمهوری اندونزی و نیکیتاخروشچف رهبر شوروی دیدار کرد سخنرانی ماهر و مسلط بود و در این زمینه شهرت جهانی داشت و جوائزی نیز گرفته بود، (روزنامه ها پس از ملاقات او با رهبر شوروی نوشتند که: خروشچف به او گفته بود که در خطابه و سخنرانی من در مقابل شما مثل خرگوشی هستم.)
با دکتر پراساد رئیس جمهوری هند، اسقف ماکاریوس رهبر قبرس، جان اف کندی رئیس جمهور آمریکا، هرولدويلسن و نخست وزیر انگلستان دیدار کرده بود. دکتر فاطمی ضمن تدریس و اشتغالات دانشگاهی در کار تحقیق و نوشتن فعالیتی مستمر داشت و آثار با ارزشی از خود به یادگار نهاد. آثار قلمی او بقرار زیرند:
١- ترجمه تاریخ ادبیات ایران از: ادوارد برون (دوره صفویه).
۲- شرح حال حافظ.
٣- زندگی نامه سیدجمال الدین اسدآبادی.
۴- تاریخ دیپلماسی ایران از ۱۹۷۱ تا ۱۹۲۵ شمسی (چاپ ۱۹۵۱).
۵- سیاست نفت (چاپ ۱۹۵۴).
6-خاورمیانه در عصر حاضر (با همکاری دیگران چاپ ۱۹۶۷).
۷- آئينه عبرت (چاپ ۱۹۸۹، خاطرات همراه با تاریخ سیاسی ایران در قرن بیستم) که بالغ بر چهار چلد طرح اولیه آن بود ولی فرصت چاپ بیش از ۲ جلد آن را نیافت، این مجموعه در سال 1368 در لندن به کوشش احمدانواری و در سال ۱۳۷۸ توسط علی دهباشی در ایران تجدید چاپ شد.
۸- مشکلات توازن صادرات و واردات (با همکاری دیگران چاپ ۱۹۷۴).
۹- بحران اقتصادی دلار (چاپ ۱۹۶۴).
۱۰- شرکتهای چند ملیتی و مشکلات کنونی و آینده ( چاپ ۱۹۷۵).
۱۱- هنگامی که آمریکا به خواب فرورفت (چاپ ۱۹۸۱).
۱۲- علوم انسانی در عصر تکنولوژی با همکاری دیگران (چاپ ۱۹۶۷).
۱۳- عرفان، پیام برادری، همرازی و امید به صلح بشر(با همکاری فرامرزوفریبرز فاطمی فرزندانش چاپ ۱۹۷۶).
۱۴- عشق و محبت و همرازی و همکاری در پیام عرفان ایران (با همکاری فرامرز و فریبرز فاطمی فرزندانش (چاپ ۱۹۷۸).
۱۵- گزند روزگار: مجموعه یادداشتهای باقی مانده که خاطرات ایشان را در سالهای جنگ جهانی دوم دربر می گیرد و توسط گروه تاریخ معاصر ایران در سال ۱۳۷۹ به چاپ رسیده است.
(علی دهباشی- آئینه عبرت – مقدمه – انتشارات سخن ۱۳۷۸).
دکتر نصراله سیف پورفاطمی در دوره چهاردهم مجلس شورای ملی از نجف آباد انتخاب شد. از اقدامات او در نجف آباد که در اذهان پیرمردان باقیست تاسیس بیمارستان ۳۰ تختخوابی نجف آباد است که پس از انتخابش به عنوان نماینده انجام شده است، او با گروهی از معتمدین نجف آباد و صارم الدوله حاکم اصفهان در محل حاضر شده و با پرداخت ۵ هزار تومان توسط خودش 10/000 تومان از صارم الدوله و ۵۰ هزار تومان از متمولین و کارخانه داران اصفهان اقدام به ساخت بیمارستان و خرید لوازم آن کرد که پس از ۹ ماه ساخته شد و افتتاح گردید.
دوره چهاردهم از ادوار استثنایی مجلس شورای ملی بود (۱۳۲۴-۱۳۲۲). عزل رضاشاه از قدرت، از هم پاشیدگی ارتش، اشغال جنوب ایران توسط انگلیسی ها، اشغال شمال کشور توسط شوروی ها و قحطی و ناامنی، وضع نابسامان و فلاکت باری را برای مردم پیش آورده بود. در این دوره چهره های سرشناس از احزاب مختلف در مجلس حضور پیدا کرده بودند و مجلس از ابتدای کار در جدال و ستیز ملی گرایان و توده ایها بود. در این دوره افرادی چون دکتر محمد مصدق سیدضیاءالدین طباطبائی، علی دشتی، ناصرقشقانی، ایرج اسکندری، تقی فداکار از اصفهان دکتر حسین فاطمی، سیدمحمدصادق طباطبائی، پیشه وری و بسیاری از رجال دوران بعدی حضور داشتند، دخالت انگلیس ها در امور کشور، دخالت شوروی و حمایت از حزب توده مشکلات ناشی از خلاء قدرت، گرفتاری مردم را دوچندان کرده بود. این مجلس سرانجام محمدساعد مراغه ای را به عنوان نخست وزیر انتخاب کرد. در طول دوره چهاردهم، دکتر مصدق شهریار ملک مجلس نعیم کلیه وکلای جوان و صالح و مترقی بود و هیچ قدم مهمی و تصمیم مورد توجهی بدون موافقت او صورت نمی گرفت (گزند روزگار ص ۳۳۴) .
زنده یاد دکتر نصراله فاطمی از دو جهت برای اهل تاریخ چهره آشنائی است، یکی در مقام پژوهشگر تحولات معاصر و دیگری به عنوان یکی از بازیگران عرصه تحولات کشور در سالهای مقارن با جنگ جهانی دوم که دوره ای پرتلاطم بود. او با انتشار مجله باختر یکی از فعالین عرصه ادبیات و روزنامه نگاری محسوب می شد و ترجمه ها و تالیفاتش در زمینه های ادبی و اقتصادی و دوره ای طولانی به تدریس در دانشگاههای ایالات متحده تا واپسین ایام عمر او را به عنوان استادی ادیب و اقتصادان و سیاستمداران ایرانی مشهور خاص و عام کرد.
دکتر فاطمی در ۵ فروردین ۱۳۶۹ بر اثر سکته قلبی پس از ۸۰ سال عمر چشم از جهان فروبست. در تهران و نیوجرسی برای او مراسم برگزار شد، همچنین مراسمی از سوی دانشگاه فرلی دیکنسن برگزار شد که شخصیتهای ایرانی و آمریکایی در آن شرکت کردند و با سخنرانی در آن از او تجلیل به عمل آوردند (از مقدمه” آئینه عبرت”).
یاد و نام این نویسنده و محقق و پژوهشگر گرامی باد.
منبع: کتاب مقدمه ای بر تاریخ و فرهنگ مردم نجف آباد، مولف: فضل الله خلیلی
برای مشاهده سایر مطالب مربوط به شهرستان نجف آباد به لینک زیر مراجعه کنید:
