نجف آبادما بزرگترین رسانه اطلاع رسانی باغ شهر صفوی
مسجد نصیر نجف آباد (میرزا نصیر)
مسجد نصیر نجف آباد (میرزا نصیر) واقع در خیابان قدس فعلی، مقابل کوچه نصیر و جنوب حسینیه نصیر است. این مسجد از مساجد قدیمی و با شکوه، با سبک معماری اسلامی دو ایوانه ایران است؛ که به همراه رقبات آن در زمینی به مساحت تقریبی ۲۰۰۰ متر مربع ساخته شده است. بنابر آن چه منقول است، بنای آن به اوائل دوران قاجار باز می گردد.
بانی آن را میرزا نصیرلر گفته اند که از مهاجران ساکن شده در همان محله (نصیر) بوده است. کوچه نصیر محل سکونت عده ای از چوپانان و رعایای کدخدایان نجف آباد و خوانین و الوار بختیاری بود که با یکدیگر حشر و نشر داشته اند. گفته شده است که عده ای از این الوار در زمان حکومت زندیه در این محل سکونت اختیار نمودند که محله را نیز به همین منظور به نام آنهاء محله لرها یا میرزاخانیان خواندند. اقوال مختلفی در مورد سکونت این افراد وجود دارد که بجای خود اشاره خواهد شد.
در ورودی مسجد نصیر نجف آباد (میرزا نصیر) در ضلع جنوبی قرار دارد، با فضایی (دوسکو) برای نشستن و در بالای احزرهای طرفین آن دو گلدسته با شکوه همراه با کاشی کاری ساخته شده است. در کنار در ورودی، سقاخانه ای قدیمی با زنجیر و کاسه آبخوری و پنجره فولادی و مناره ای نیز در بالای آن با کاشی کاری و تزئینات موجود است. این سقاخانه از چاه آب مسجد پر می شد که هنوز هم محل استفاده عابران تشنه و خسته است. سقاخانه با اوصاف یاد شده، آخرین سقاخانه باقی مانده از این سبک است.
پس از ورود به راهرو، در سمت چپ، به اتاق بزرگی بر می خوریم که مقبره «آقاهاشم»، اولین امام جماعت این مسجد، در آن است. گر چه محل زیارت نزدیکان و ارادتمندان ایشان محسوب می شود اما غالبا درب آن بسته است. پس از عبور از دالانی باریک با سقف جناغی کوتاه تاق و چشمه ای، به فضای مسجد که در طرف راست قرار دارد، وارد می شویم. در انتهای همین دالان، در سمت چپ پله های ورودی برای رفتن آقایان به شبستان مسجد تعبیه شده است.
شبستان که در ضلع غربی مسجد ساخته شده، دارای ۱۸ ستون آجری مربع شکل است که تاق ها بر روی آن قرار دارد. در مجموع ۴۰ مجرد آجری، بار سقف این شبستان با شکوه را که حدود ۴۵۰ مترمربع مساحت دارد، تحمل می کند. سقف آن آجری بند کشیده و دیوارها گچ اندود شده اند. کف شبستان قبلا با آجر فرش شده بود ولی اکنون که شبستان توسط میراث فرهنگی تعمیر و باز سازی شده، با موزاییک پوشیده اند. این شبستان بی نظیر که امروزه متروکه است، در گذشته بسیار مورد استفاده واقع می شد چون در تابستان هوای آن خنک و در زمستان گرم است. ضمنا از فضای سقف آن به عنوان مهتابی در شب های تابستان برای اقامه نماز و غیره استفاده می شد.
با ورود به صحن مربعی مسجد، در ضلع جنوبی آن دو ایوان بلند و با شکوه و در طرفین آن نیز دو ایوان کوچک تر به چشم می خورد. چهار مجرد آجری قطور، سقف های آجری ضربی و گنبد این ایوان ها را تحمل می کنند. محراب در جنوب آن قرار دارد. دیوارها با گچ سفید تزئین شده اند و سقف آجری آن با گچ بند کشی شده است. چهار درب بزرگ، این سالن را از فضای مسجد جدا می سازند. در سال های اخیر تعمیراتی در سقف و کف این سالن انجام گرفته است.
در شمال مسجد چهار ایوان قرینه ایوان های جنوبی، ولی با وسعت کمتر ساخته شده است که بدون درب می باشد و در بهار و تابستان مورد استفاده قرار می گیرد. دو ایوانچه در ضلع شرقی مسجد قرار دارد که درست شبیه آن در ضلع غربی نیز دیده می شود. ایوانچه های شرقی با راهرویی مسجد را به کوچه کناری آن متصل می کند. امروزه یکی از این ایوانچه ها محل آبدارخانه مسجد و دیگری، با بازسازی هایی که در آن صورت گرفته وضوخانه و در زیر آن دستشویی های مسجد است. پلکان نیز در کنار یکی از ایوانچه برای بالا رفتن به بام ساختمان تعبیه شده است. در ایوانچه های غربی نیز دو راهرو مخصوص رفتن خانم ها به شبستان و مهتابی روی سقف آن قرار دارد.
نمای چهارضلع که عبارت از جرزها و کتیبه های سر در ایوانچه ها و ایوان ها باشد همگی با کاشی های نفیس کاشی کاری و تزیین شده اند.
مسجد در ادوار مختلف توسط اشخاص دیگری تکمیل و باز سازی گردیده است. بطور مثال می توان به قسمتی از اشعار حاج آقا ناصر در رابطه با ساخت گلدسته مسجد در زمان وی خطاب به استاد اصفهانی سازنده آن که حق العمل و قربانی خواسته بود، اشاره کرد:
الحق ای استاد نیکو ساختی گلدسته را
خوش بهم پیوسته ای اجزای نا پیوسته را
از کجا آموختی این صنعت بر جسته را
حاليا بگشا بشکرخند یکدم پسته را
تا کنم شرح از برایت نکته سر بسته را
این قدر مسبوق باش ای اوستاد نکته سنج
من ندارم پول و زین رو روز و شب هستم به رنج
خواب می ناید بچشمم هیچ شب تا چار و پنج
کز کجا بهر شما بر دست ارم دست رنج
وز که جویم داروی درد روان خسته را
بهر این گلدسته ما را پول صد بد یا نود
خرج ما تا آخر اکنون می رود روی دو صد
صد بصد افزوده شد این صد بما کی می رسد
گر چه میدانم که آخر می رسد از حق مدد
الطف ایزد می گشاید کارهای بسته را
لازم به ذکر است که در کنار مسجد، حسینیه ای با همین نام و برای همین محل چندین سال بعد از اتمام ساختمان مسجد بنا گردیده است.
اولین امام جماعت مسجد نصیر را «اسیدهاشم خجت» در زمان قبل از مشروطیت و ناصرالدین شاه می دانند که سال ها در آن مشغول ارشاد و اقامه نماز بود. پس از او فرزندش، «اسیدمصطفی حجت» امامت مسجد را عهده دار بود تا اینکه فرزند دیگر ایشان «حاج آقا ناصرحجت»، که مشهور خاص و عامند، مسئولیت مسجد را عهده دار گردید و سال ها در آنجا به اقامه نماز پرداخت هم زمان با ایشان «ملایحیی شجاعی بیسکونی» به وعظ و خطابه می پرداخت. «میرزا یحیی موسوی» نیز یکی دیگر از وعاظ آن بوده است. پس از فوت حاج آقا ناصر، پسر برادر ایشان «اسید احسن حجتی» عهده دار امور مسجد گردید. چون این مسجد به مسجد حاج آقا ناصر نیز معروف است شایسته است راجع به شخصیت و فعایت های ایشان شرحی آورده شود.
منبع: کتاب مقدمه ای بر تاریخ و فرهنگ مردم نجف آباد، مولف: فضل الله خلیلی
برای مشاهده دیگر جاذبه های گردشگری و آثار باستانی نجف آباد به آدرس زیر مراجع کنید:
جاذبه های گردشگری و آثار باستانی نجف آباد
